Showing posts with label INAMA ZA MUGANGA. Show all posts
Showing posts with label INAMA ZA MUGANGA. Show all posts

23 October, 2020

, , ,

Wari uziko ushobora kuba ufite trichomonas ariko nta bimenyetso ufite? Menya byinshi kuri yo.

 Trichomonas ni iki?


Trichomonas ni indwara ikunda gukwirakwizwa mu gihe hakorwa imibonano mpuzabitsina idakingiye. Iterwa n'agakoko kitwa Trichomonas vaginalis. Nubwo ibimenyetso by'indwara bitandukanye, abantu benshi bafite aka gakoko ntibashobora kuvuga ko banduye.

Trichomoniasis niyo ndwara yandurira mu mibonano mpuzabitsina  ikunze kuvurwa igakira. Muri Amerika, abantu bagera kuri miliyoni 3.7 bafite ubwandu bwayo. Nyamara, abagera kuri 30% bonyine nibo bafite ibimenyetso byose bya trichomonas. Ikunze kwandurwa n'abagore cyane kuruta abagabo. Nanone abagore bakuze nibo bayandura  cyane kurusha abagore bakiri bato.

Bigenda gute ngo umuntu  arware trichomonas?

Kagakoko twabonye, kava ku muntu wanduye trichomonas kakajya ku muntu utanduye mugihe bakora imibonano mpuzabitsina. Ntibisanzwe koaka gakoko gafata ibindi bice by'umubiri, nk'amaboko, umunwa cg ahandi. Ntibizwi neza impamvu abantu bamwe banduye aka gakoko bagira ibimenyetso mu gihe abandi bo batabibona. Birashoboka ko biterwa n'ibintu byinshi birimo nk'imyaka y'umuntu n'ubuzima bwe muri rusange. Abantu banduye badafite ibimenyetso bashobora kwanduza abandi.

Ni iki cyakubwira ko urwaye Trichomonas?

Abagera kuri 70% banduye nta bimenyetso  baba bafite. Iyo trichomonas iguteye ibimenyetso, bishobora kuva ku kuryaryatwa byoroheje kugeza ku muriro ukabije. Abantu bamwe bafite ibimenyetso babibona mu gihe cy'iminsi 5 kugeza 28 nyuma yo kwandura. Abandi bo ntibagaragaza ibimenyetso kugeza mu gihe kirekire . Ibimenyetso bishobora kuza kandi bishobora no kugenda.

Ibimenyetso bya trichomoniasis kubagabo ni bikurikira:

Kubabara no kuryaryatwa ku gitsina cg mu muyoboro w'inkari;

Kubabara(Gushya) nyuma yo kwihagarika cyangwa nyuma yo kurangiza gukora imibonano mpuzabitsina;

Kugira ibintu biva mu gitsina.

Ibimenyetso bya trichomonas ku bagore birimo:

Kokerwa, gutukura cyangwa kubabara imyanya ndangagitsina;

Kumva abangamiwe igihe yihagarika inkari;

Impinduka mu myanya myibarukiro yabo (ni kuvuga, kwiyongera kururenda rusohoka mu gitsina rukaba rwinshi kandi rworoshye cyane) urwo rurenda rushobora kuba rwerurutse, rwererana, rusa umuhondo, cyangwa icyatsi kibisi gifite impumuro idasanzwe nk'iyamafi.

Kugira trichomoniasis birashobora gutuma wumva udashimishijwe no gukora imibonano mpuzabitsina. Iyo hatabayeho kuvurwa, ushobora kumarana ubu burwayi amezi cyangwa imyaka.

Ibibazo n'ingaruka ziterwa no kurwara trichomonas?

Trichomonas ishobora kongera ibyago byo kwandura cyangwa gukwirakwiza izindi ndwara zandurira mu mibonano mpuzabitsina. Urugero, trichomoniasis ishobora kwangiza imyanya myibarukiro ikagutera nk'udusebe ku buryo bishobora koroha kwandura virusi itera sida , cyangwa uyirwaye bigatuma byoroha kwanduza virusi itera sida uwo bakoranye imibonano mpuzabitsina.

Nigute trichomonas igira ingaruka kumugore utwite n'umwana we?

Abagore batwite barwaye trichomoniasis bagira ibyago byinshi byo kubyara hakiri kare (kubyara imburagihe). Nanone, abana bavutse ku babyeyi banduye bavukana ibiro bike (munsi y'ibiro 2.5).

Nigute trichomonas isuzumwa?

Udukoko tubiri twa trichomonas.

Ntibishoboka gusuzuma trichomoniasis ukurikije ibimenyetso byonyine. Ku bagabo no ku bagore, abaganga bashobora kugusuzuma no kukwakira ibizamini bya laboratoire kugirango babone ko ufite ka gakoko gatera trichomoniasis.

Ivurwa ite?

Trichomoniasis Ivurwa hakoreshejwe imiti (yaba metronidazole cyangwa tinidazole). Ibi binini bifatwa mukanwa. iyi miti n' abagore batwite bashobora kuyifata. Ntabwo byemewe kunywa inzoga mugihe cyamasaha 24 nyuma yo gufata iyi miti.

Nyuma yo kuvurwa iyi ndwara, ushobora kuzongera kuyandura. Umuntu umwe kuri batanu, ashobora kongera kuyandura mu gihe cyamezi 3 nyuma yo kuvurwa. Kugira ngo wirinde kwandura, wowe nuwo muhuza ibitsina mugomba kuvurirwa icyarimwe. Tegereza kongera gukora imibonano mpuzabitsina kugeza igihe mwavuwe kandi ibimenyetso byose byagiye (akenshi bigenda mu cyumweru). Isuzumishe buri mezi 3 kugirango umenye neza ko utongeye kwandura, cyangwa wisuzumishe vuba niba ibimenyetso byawe bigarutse mbere y'icyo gihe.

Nigute trichomoniasis yakwirindwa?

Inzira yonyine yo kwirinda indwara zandurira mu mibonano mpuzabitsina ni ukudakora imibonano mpuzabitsina iyo ariyo yose.

Niba ukora imibonano mpuzabitsina, ushobora gukora ibintu bikurikira kugirango ugabanye amahirwe yo kurwara trichomoniasis.

Kudaca inyuma uwawe kandi ubizi neza ko yisuzumishije kandi atarwaye.

Koresha agakingirizo igihe cyose ukoze imibonano mpuzabitsina. Ibi bishobora kugabanya amahirwe yawe yo kurwara trichomoniasis.

Niba wowe cyangwa hari umuntu uzi ufite ibimenyetso bya trichomoniasis cyangwa izindi ndwara zandurira mu mibonano mpuzabitsina, gana ivuriro rikwegereye.

Ufite ikindi kibazo, reba ahanditse contact us utwandikire.

03 July, 2020

, , , , ,

MENYA UKO WAKWITA KU MENYO YAWE NTIYANGIRIKE

Tuvuge ibijyanye n'isuku y'amenyo
isuku y'amenyo

Abantu benshi usanga batazi uko boza amenyo yabo, nababikora usanga batayoza neza uko bikwiye. Ubushakashatsi bugaragaza ko kutoza amenyo neza aribyo byangiza amenyo n'ishinya kuruta kutayoza namba. 

Abenshi ntitwoza amenyo ngo tumare igihe gikwiriye, abenshi ntidukoresha akagozi kagenewe gukura imyanda hagati y'amenyo kandi nanone abenshi ntitugira umuco kureba muganga w'amenyo ngo tumenye ubuzima bw'amenyo yacu.

Dore uko wakoresha uburoso bwawe; bufate nkuko ufata ikaramu ubundi usukure amenyo yawe mugihe cy'minota ibiri. 
Ni gute wasukura mu kanwa?
Oza amenyo yawe ukoresheje uburoso, woze hagati y'amenyo kandi ntiwibagirwe koza ururimi no mu gisenge cy'akanwa. Uburoso bwawe ntibufite kuba buteye mu buryo budasanzwe, gusa bugomba kuba bufite uturoso tworoshye kandi ukabuhindura buri kwezi. Watinda nturenze atatu.

28 August, 2018

, ,

KUBONEZA URUBYARO: KWIFUNGISHA BURUNDU

UBU NI UBURYO BUSABA KUBAGWA(KWIFUNGISHA BURUNDU)
i.    UBURYO BWO KWIFUNGISHA BURUNDU KU BAGABO(VASECTOMY); ubu ni uburyo bumenyerewe cyane ku bagabo butuma badashobora kubyara ariko nta kibazo biteje kubijyanye no gukora ndetse no kunyurwa n’imibonano mpuzabitsina. Uti bikorwa bite? Umuganga afata umuyoborantanga uva muri buri bya akawukata ubundi akawuhambira, ku buryo igihe umugabo asohoye amasohoro aza, ariko nta ntanga ziba zirimo kuko inzira zacagamo iba yafunzwe. Kubera ko mubigize amasohoro intanga ziba zifashe umwanya muto, akenshi usanga kwifungisha kw’abagabo nta kibazo biteza ku ngano y’amasohoro umugabo asohora. Nanone za ntanga zitari kubona aho zica ngo zisohoke, ntacyo zitwara umugabo nk’uko bamwe bajya babigiraho impungenge kuko umubiri uhita uzifata ukazikuramo ibindi bintu ukeneye, nk’ibyubaka umubiri, ibitera imbaraga, n’ibirinda indwara.
ii.    Uburyo bumenyerewe ku bagore bwo kwifungisha burundu ni ubwo gukata no guhambira umuyoborantanga(tubal ligation) nk’uko bigenda ku bagabo. Ubu buryo bufunga inzira intangangabo zicamo zijya kureba intangangore kugirango habeho isama.
IBIBANZIRIZA IYI NKURU:
1.SOBANUKIRWA BIRAMBUYE N’UBURYO BWO KUBONEZA URUBYARO
2. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BW’IMYITWARIRE (BWA KAMERE) 

3 KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORA NK’URUKUTA RUZITIRA INTANGANGABO NTIZINJIRE MU MYANYA MYIBARUKIRO CYANGWA MURI NYABABYEYI Y’UMUGORE.
4.   KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BWO KONSA

5.  KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORESHA IBININI CYANGWA INSHINGE.


Byateguwe na Dr. RUTAYISIRE François Xavier 
Email: rutayisirefx@gmail.com
+250782796172
+250722198296
, ,

KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORESHA IBININI CYANGWA INSHINGE

 Hari ibinini byakozwe biba birimo imisemburo ibiri ariyo estrogen na progesterone bikaba bikunze gukoreshwa kugirango bifashe umugore n’umuryango muri rusange kutabyara abana batateguwe. Ibi binini biba birimo ingano ihagije y’iriya misemburo ibiri tumaze kuvuga kuburyo igenda igatuma hatabaho irekurwa rya FSH na LH twigeze nayo kuvugaho, maze ntihabeho kurekurwa kw’intangangore kuko twabonye ko LH na FSH ariyo igira uruhare runini kw’irekurwa ryayo, ubwo rero iyo nta yihari, nta ntangangore iboneka. Nta ntangangore nta sama ribaho. Uko imyaka yagiye ihita, ingano ya estrogen na progesterone iba iri mu biriya binini bikoreshwa mu kuringaniza urubyaro yagiye igabanywa, ariyo mpamvu ibikoreshwa muri iki gihe bigira ingaruka mbi nkeya ugereranyije n’ibyakoreshwaga mbere. Hari ibyago byinshi byo kurwara indwara z’umutima cyangwa gucika k’udutsi two mu bwonko ku bagore bakoresha ibi binini byo kuboneza urubyaro, nanone ibi byago ni byinshi ku banywa itabi, ku bagira ibibazo by’umuvuduko w’amaraso cyangwa abagira ibibazo byo kuvura kw’amaraso(coagulation disorders). Ku bagore hafi ya bose ibi binini biba bihagije kugirango bibarinde gusama kandi nta ngaruka mbi nyinshi bibagiraho kugeza ku myaka 35.
Indi miti y’inshinge urugero nka Depo-Provera,iba irimo umusemburo wa progesterone, yo ishobora kuba yarinda gusama mu gihe kigeze ku mezi atatu bitewe n’ingano y’uwo musemburo uri mu rushinge. Nanone uno musemburo ushobora gushyirwa mu gapira aho kuwushyira mu rushinge maze ako gapira kagashyirwa munsi y’uruhu, aho cyane cyane gakunda gushyirwa mu kuboko. Nibyo bita AGAPIRA KO MU KUBOKO. Aka gapira gashobora gufasha kuringaniza urubyaro mu gihe kigeze ku myaka itanu. Mu gihe umugore ari gukoresha ubu buryo bw’inshinge cyangwa bw’agapira, ntabwo ashobora kujya mu mihango kubera uriya musemburo wa progesterone uba uri mu maraso ye.
Aha rero twavuga ko aho inshinge n’agapira bibera byiza kuruta ubundi buryo bwose bukoresha imiti ni uko bwo bukurinda guhora urya ibinini buri munsi. Dore ko hari n’igihe umuntu ashobora kwibagirwa kubifata.
IBIBANZIRIZA IYI NKURU:
1.SOBANUKIRWA BIRAMBUYE N’UBURYO BWO KUBONEZA URUBYARO
2. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BW’IMYITWARIRE (BWA KAMERE) 

3 KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORA NK’URUKUTA RUZITIRA INTANGANGABO NTIZINJIRE MU MYANYA MYIBARUKIRO CYANGWA MURI NYABABYEYI Y’UMUGORE.
4.   KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BWO KONSA.


SOMA IBIKURIKIRA IYI NKURU:
  1.  KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUSABA KUBAGWA(KWIFUNGISHA BURUNDU)

Byateguwe na Dr. RUTAYISIRE François Xavier 

Email: rutayisirefx@gmail.com
+250782796172
+250722198296
, ,

KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BWO KONSA

Ubu ni uburyo bukoreshwa n’abagore bamaze igihe gito babyaye, aho bumufasha  kwirinda gusama amezi make nyuma yo kubyara. Ushobora guhita wibaza uti ibyo bibaho gute? Dore uko bigenda:  Igihe umwana aba ari gukurura amashereka yonka ibere rya nyina  bihita bimenyesha agace kitwa hypothalamus kaba mu bwonko ko kagomba kureka umusemburo witwa prolactin, n’uwitwa oxytocin ikarekurwa. Prolactin ituma hakorwa amashereka menshi naho uriya witwa oxytocin ugakora akazi ko gusa nk’ukanda udufuka tuba mu ibere tubamo amashereka kugirango amashereka asohoke maze wa mwana uri gukwega ayabone.  Gusa nanone iyo iriya misemburo ibiri iri mu maraso ihita ituma indi ibiri, harimo  uwitwa FSH(follicules stimulating hormones) ndetse n’uwitwa LH(lutheinising hormones) idakora , kandi iyi ibiri ya nyuma ariyo ituma intangangore ikura ndetse ikanatuma irekurwa ukwezi k’umugore kugeze hagati kugirango itegereze intangangabo bikore umwana. Nanone FSH na LH niyo ituma umugore abona imihango iyo ukwezi kwe gutangiye. Ubu buryo bushobora kugumya kurinda gusama mu gihe umugore akomeje konsa umwana we. Gusa igihe arekeye aho konsa , azongera asubire ku kwezi kwe nk’uko bisanzwe, atangire abone imihango, kandi abe ashobora kongera gusama. Ubu buryo ariko nabwo hari igihe buba butizewe. Uti ryari? Kubera y’uko intangangore ikunda kurekurwa mbere y’uko umugore abona imihango ya mbere, hari igihe ashobora kwibeshya azi ko atarasubira mu kwezi kwe maze agashiduka yasamye. Ubwo icyo gihe ashiduka abona atwite kandi nta mihango yigeze abona, aze bikamuyobera.

KANDA HANO HASI USOME IBIBANZA KURI IYI NKURU
1.SOBANUKIRWA BIRAMBUYE N’UBURYO BWO KUBONEZA URUBYARO
2. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BW’IMYITWARIRE (BWA KAMERE) 

3 KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORA NK’URUKUTA RUZITIRA INTANGANGABO NTIZINJIRE MU MYANYA MYIBARUKIRO CYANGWA MURI NYABABYEYI Y’UMUGORE.
SOMA IBIKURIKIRA IYI NKURU
  1. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORESHA IBININI CYANGWA INSHINGE.
  2.  KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUSABA KUBAGWA(KWIFUNGISHA BURUNDU)
Byateguwe na Dr. RUTAYISIRE François Xavier 
Email: rutayisirefx@gmail.com
+250782796172
+250722198296


, ,

KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORA NK’URUKUTA RUZITIRA INTANGANGABO NTIZINJIRE MU MYANYA MYIBARUKIRO CYANGWA MURI NYABABYEYI Y’UMUGORE

a)    UDUKINGIRIZO:
i.    AGAKINGIRIZO K’UMUGABO (male condom): Akenshi kaba gakoze mu ruhu rw’inyamaswa(animal membrane), kawucu, cyangwa se gakoze muri latex. Gakoze ku buryo kajya ku gitsina cy’umugabo kakagitwikira cyose, nanone gakora nk’urukuta kuko gatuma intanga umugabo asohora zitajya mu gitsina cy’umugore ahubwo zikaguma ziretse muri ka gakingirizo. Bityo kakaba kabujije isama,  gutwita ntibibeho kuko intangangabo ziba zitahuye n’intangangore ngo bikore umwana. Uretse gusama, udukingirizo dushobora no kurinda indwara zandurira mu gukora imibonano mpuzabitsina, nka za SIDA , IMITEZI , MBURUGU n’izindi.
ii.    AGAKINGIRIZO K’UMUGORE: aka gakingirizo k’umugore nako gakora nk’urukuta. Uti gute se? Aka gakingirizo kinjizwa mu gitsina cy’umugore  bigakorwa n’umugore, mbere y’uko akorana imibonano mpuzabitsina n’umugabo. Nk’uko bigenda ku gakingirizo k’umugabo aka nako iyo habayeho gusohora amasohoro ariyo aba arimo intangangabo ntiyinjira mu gitsinagore ngo ahure n’intangangore iba yararekuwe cyangwa iri hafi kurekurwa, ahubwo zijya muri ka gakingirizo zikaba ariho zireka maze kakaza kuvanwamo kakajugunywa  ahabigenewe.
 Hari ubundi buryo nabwo bukora nk’urukuta, bubuza intanga zasohorewe mu gitsina cy’umugore kwinjira ngo zijye muri nyababyeyi, kuko ibi iyo bibayeho nibwo zigenda zigahura n’intangangore maze hakabaho gusama. Muri bwo hakubiyemo icyo twita:
b)    AKAGOFERO K’INKONDO Y’UMURA (cervical cap), DIAPHRAGM, n’IMITI YICA INTANGANGABO (spermicidal agents). Akagofero k’inkondo y’umura ndetse na diaphragm ni udukoresho akenshi tuba dukoze muri pulastike cyangwa se kawucu(rubber), tumeze nk’akagofero cyangwa agapfundikizo, kagenda kagapfundikira inkondo y’umura maze intanga zasohowe ntizibashe kurenga inkondo y’umura ngo zijye muri nyababyeyi ahubwo zigahera hanze y’inkondo y’umura ni ukuvuga aho dukunze kwita mu nda ibyara, aho umwana aca asohoka mu gihe avuka. Buri gihe uzasanga diaphragm ariyo nini kurusha ka kagofero k’inkondo y’umura(cervical cap). Imiti ikunda gukoreshwa cyane ni imiti yica intangangabo ikoze ku buryo iyo igeze mu gitsinagore itanga urufuro;  nanone hari indi ikoze mu buryo bw’ amavuta byose  bigashyirwa mu nda ibyara maze bikica intangangabo zasohowe mu gihe hakorwaga imibonano  mpuzabitsina. Iyi miti ikaba yinjizwa mu gitsina mbere y’imibonano. Iyo iyi miti ikoreshejwe iri hamwe n’agakingirizo niho usanga biba byizewe ko byakurinda gusama kuruta gukoresha kimwe ukwacyo cyonyine.
KANDA HANO USOME IBIBANZA KURI IYI NKURU:
1.SOBANUKIRWA BIRAMBUYE N’UBURYO BWO KUBONEZA URUBYARO
2. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BW’IMYITWARIRE (BWA KAMERE)

IBIKURIKIRA IYI NKURU:
  1. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BWO KONSA.
  2. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORESHA IBININI CYANGWA INSHINGE.
  3.  KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUSABA KUBAGWA(KWIFUNGISHA BURUNDU)


Byateguwe na Dr. RUTAYISIRE François Xavier 
Email: rutayisirefx@gmail.com
+250782796172
+250722198296



, ,

KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BW’IMYITWARIRE CYANGWA SE (BWA KAMERE)


a)    UBURYO BWO KWIFATA, ubu ni uburyo bwo kureka cyangwa se kwirinda gukora imibonano mpuzabitsina. Bukaba ari bwo buryo twavuga ko bwizewe 100% bwo kwirinda gutwita iyo bukoreshejwe neza nta kudohoka. Gusa hari igihe butaba bwizewe, iyo bukoreshwa rimwe na rimwe, cyane cyane ku bantu bubatse.
b)    UBURYO BWO KWIYAKANA: Ubu ni uburyo bukoreshwa n’abagabo, aho umugabo yiyaka umugore we akavana igitsina cye mucy’umugore mbere y’uko asohora. Gusa ubu ni uburyo butakwiringirwa kuko busaba ko nyiri ukubukoresha(umugabo)aba azi neza nta kwibeshya kandi afite ubushake bwo kuza kwiyaka umugore we mu gihe gikwiriye( mbere yo gusohora). Iyo bitabaye gutyo ashiduka uburyo bwe butageze ku ntego. Ubu buryo nanone usanga buvugwaho kuba butizewe,  kuko bwirengagiza ko mu matembabuzi asohoka mbere y’amasohoro ya nyayo haba harimo intanga. Izi ntanga rero zikaba zishobora guteza ibibazo mu gihe mwashakaga kwirinda gutwita, akakwiyaka zarangije kugeramo kare.

c)    UBURYO BWA KAMERE BUKORESHWA N’IMIRYANGO KUGIRANGO HIRINDWE INDA ZITATEGUWE; NI UBURYO BWO KWIFATA RIMWE NA RIMWE (MU GIHE CY’UBURUMBUKE), Ubu ni uburyo bwo kwifata ntihakorwe imibonano mpuzabitsina  ariko atari igihe cyose ahubwo ari mbere gato na nyuma gato y’uko intangangore irekurwa(ovulation). Ikintu cy’ingenzi gituma ubu buryo burinda gusama ni ukumenya neza nta kwibeshya igihe intanga y’umugore wawe irekurirwa, niho usanga abenshi bakoresha urunigi kugirango bagabanye ukwibeshya. (ubutaha  tukaba tuzababwira uko urunigi rukoreshwa). Nubwo ubu buryo bushobora gufasha no kurinda imiryango kutabyara abana batateganyijwe, bufite n’amahirwe menshi yo gutenguha ababukoresha, biturutse ahanini nk’uko twigeze kubivuga, ku kutamenya igihe intangangore irekurirwa, nanone biturutse ku kudashobora kwifata muri cya gihe cy’uburumbuke ni ukuvuga mbere na nyuma y’uko intangangore irekurwa (igihe cya ovulation).


KANDA HASI AHA USOME IBIBANZA KURI IYI NKURU
SOBANUKIRWA BIRAMBUYE N’UBURYO BWO KUBONEZA URUBYARO

KANDA HASI AHA USOME IBIKURIKIRA
  1. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORA NK’URUKUTA RUZITIRA INTANGANGABO NTIZINJIRE MU MYANYA MYIBARUKIRO CYANGWA MURI NYABABYEYI Y’UMUGORE.
  2. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BWO KONSA.
  3. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORESHA IBININI CYANGWA INSHINGE.
  4.  KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUSABA KUBAGWA(KWIFUNGISHA BURUNDU)

Byateguwe na Dr. RUTAYISIRE François Xavier 
Email: rutayisirefx@gmail.com
+250782796172
+250722198296
, ,

SOBANUKIRWA BIRAMBUYE N’UBURYO BWO KUBONEZA URUBYARO

Hari uburyo butandukanye bukoreshwa kugirango hirindwe  gusama[1] cyangwa se hirindwe gutwita[2] inda zititeguwe. Bumwe muri bwo bubuza intangangabo guhura n’intangangore guhura ngo bikore igi (igi niryo rikura rikavamo umwana). Ubundi buryo bwo ntiburinda ko igi rikorwa ahubwo bwo bubuza  ko igi ryarangije gukorwa riza gufata muri nyababyeyi aho rizakurira. Ubundi buryo bwa gatatu bwo buvanamo inda iba yaramaze gukorwa ni ukuvuga igi ryamaze gufata neza muri nyababyeyi. Gusa ubu bwa gatatu bwo ntituri bubuvugeho cyane ahubwo turibanda kuri buriya bubiri bwa mbere. Ubwinshi muri ubu buryo tugiye kuvugaho burizewe kandi  bugera ku ntego gusa iyo bukoreshejwe neza.
KANDA HASI AHA USOME MU BURYO BURAMBUYE
  1. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BW’IMYITWARIRE (BWA KAMERE)
  2. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORA NK’URUKUTA RUZITIRA INTANGANGABO NTIZINJIRE MU MYANYA MYIBARUKIRO CYANGWA MURI NYABABYEYI Y’UMUGORE.
  3. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BWO KONSA.
  4. KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUKORESHA IBININI CYANGWA INSHINGE.
  5.  KUBONEZA URUBYARO: UBURYO BUSABA KUBAGWA(KWIFUNGISHA BURUNDU)
    Byateguwe na Dr. RUTAYISIRE François Xavier 
    Email: rutayisirefx@gmail.com
    +250782796172
    +250722198296

[1] Hano nakoresheje ijambo gusama nshaka kuvuga igihe intangangabo imaze guhura n’intangangore bikoze igi.
[2] Hano nakoresheje ijambo gutwita nshaka kuvuga kuva igihe igi riba ryarangije kwicara muri nyababyeyi kugeza ku mezi 9 umubyeyi agiye kubyara.

01 June, 2018

Dore inama 9 ugirwa na muganga zagufasha kurushaho gusigasira ubuzima bwawe.

1.Gukora sport 

Gukora sport bifitiye akamaro ubuzima bwacu bwa buri munsi,nibura umuntu agomba gukora sport iminota 150 mu cyumweru,Gukora sport sukwivunagura cyane mugihe wumva udashobora gukora sport nko kwirukanka,gukina imikino myinshi itandukanye,ushobora gufata gahunda ukajya ukora urugendo rw'amaguru nibura iminota 25 buri munsi byagufasha bikakurinda Indwara z’umutima (umuvuduko ukabije w’amaraso, guhagarara k’umutima, gufungana k’udutsi dutwara amaraso, n’izindi) zibasiye abantu benshi muri ibi bihe turimo, diyabete yo mubwoko bwa 2(type 2 diabetes), kwigunga gukabije (depression), indwara nyinshi z’imitsi ndetse n’umugongo ushobora kugabanya ibyago byo kuba wazandura ukoresha umubiri wawe imyitozo ngorora mubiri ikwiye. Siporo ifasha amaraso gutembera neza, no gusukura imiyoboro y’amaraso ikuramo imyanda(excretion),sport kandi ifasha mugutuma umubiri umererwa neza (physical fitness),ifasha cyane ababana mu kwubaka urugo cyane mu kugenda neza kw'imibonano mpuzabitsina,ishobora kandi gufasha abantu gusabana no kwongera ibyishimo,igafasha kandi kurinda stress n'indwara zifata ubwonko.

2.Kunywa amazi meza kandi ahagije

Iyo tuvuze kunywa amazi meza kandi ahagije,biba bivuze ko buri wese yakagombye kunywa amazi bijyanye n'ibiro afite,niba ufite munsi ya 55kg,uba ugomba kunywa nibura litiro 1 y'amazi kumunsi,hagati y'ibiro 55-80 ugomba kunywa nibura litiro imwe n'igice kumunsi,ufite hejuru y'ibyo biro agomba kunywa hejuru ya litiro 2 kumunsiAmazi meza ni amazi atetse,yaciye mu bikoresho biyayungurura (Filtres) cyangwa se akaba yashyizwemo imiti yica udukoko (microorganismes).

Dore umumaro amazi afite mumubiri wacu
  • Amazi atuma umubiri wacu winjiza umwuka mwiza wa oxygene ukenewe mu ngingo zose. Ubushakashatsi bwagaragaje ko kunywa amazi menshi bifasha abarwaye asima (asthme) kworoherwa.
  •  Amazi yongera ubudahangarwa bw’umubiri, akanafasha kurinda indwara za kanseri
  •  Amazi atuma igifu gisya neza ibyo umuntu yariye, bikamurinda kugugarirwa
  •  Kunywa amazi bigabanya ibyago byo kwicwa n’indwara y’umutima ku buryo butunguranye
  •  Kunywa amazi menshi kandi bifasha umubiri gukoresha neza isukari dukura mu byo tunywa nibyo turya, bityo bikaturinda kurwara indwara za diyabeti
  •  Ku bagore batwite, kunywa amazi menshi bigabanya iseseme no kuruka buri kanya
  •  Kunywa amazi menshi bifasha cyane mu gihe cy’ubushyuhe bukabije ariko no mu gihe cy’ubukonje bukabije. Burya iyo hari ubukonje bukabije nabwo umuntu ashobora kwicwa n’umwuma kuko umubiri ukoresha ingufu nyinshi kugira ngo wiyongeremo agashyuhe, bityo ugakenera amazi menshi.
  •  Ikindi ni uko kunywa amazi menshi byongerera umuntu umutuzo muri we, bityo agashobora gutekereza neza no kugera kubyo yifuza mu buzima.
  •  Ku bantu banywa inzoga nyinshi kunywa amazi menshi ni ngombwa, kuko burya arukoro nayo igabanya amazi mu mubiri w’umuntu.
  •  Amazi afasha kandi umubiri w’umuntu gukoresha neza ibyo yariye, bityo bikamwongerera ingufu n’ubuzima bwiza.
3.Kwirinda kurya umunyu mwinshi,amavuta menshi ndetse n'isukari nyinshi

A.Umunyu
Uyu munyu turya (sels de cuisine) ugizwe n'umunyungugu wa Sodium na chlore (Na+Cl-),izo ions za sodium ziba zikenewe mu mubiri nk'indi myunyu ngugu gusa iyo zibaye nyinshi zitera ikibazo kuko ziremamo utuntu tw'utubumbe tugakora udutsinda nyuma umubiri ukatubika hagati mu miyoboro itwara amaraso aho tubangamira itembere ry'amaraso muri ya miyoboro tugatuma umuvuduko w'amaraso wiyongera bigahinduka uburwayi bw'umuvuduko w'amaraso binavamo kurwara indwara z'umutima,
Umunyu ubangamira ikora neza ry'impyiko n'umwijima ndetse ukanabangamira isohorwa ry'amazi mu mubiri.

B.Amavuta
Aya mavuta turya mubuzima bwacu bwa buri munsi twita ubuto yifitemo ibinure byinshi byo mubwoko bwa triglycerides binaniza umubiri cyane bigatuma umubiri uyabika ku ruhu n'ahandi hatandukanye nko mu mikaya muburyo bw'ibinure,iyo bidatwitswe ngo bikoreshwe n'umubiri nibyo bitera ingaruka zirimo kugira umubyibuho ukabije,uwo mubyibuho ukavamo indwara nyinshi zitandukanye zirimo izibasira imitsi,ingingo ndetse n'izindi nyinshi tutabashije kurondora

C. Isukari
Isukari nayo iba ikenewe,ni carbohydrates,nayo ni imwe mubyo umubiri wacu ukeneye cyane,gusa nubwo umubiri wacu uyikeneye,hakenewe isukari iva mu bimera cyane imbuto,ibinyampeke,ubuki n'ibindi
Iyo isukari ibaye nyinshi mu mubiri ibikwa mu mwijima no munyama yabanje guhindurwamo glucogene,iyo ikomeje kwiyongera igera aho igahindurwamo ibinure,bikaba byatera umubyibuho ukabije.
Aha umusemburo wa insulin ukorwa ngo uyigabanye,ariko harubwo iba nyinshi ikarusha ingufu wa musemburo bigatuma yoherezwa mu maraso ndetse bigatera pancreas gukora nabi cyangwa kurwara,isukari ishobora kwongera ibyago byinshi byo kurwara Diyabete.

4.Kwirinda kunywa inzoga nyinshi ndetse n'itabi

Inzoga ifite umumaro mwinshi kuko ibamo alcool,ariko iyo urebye usanga alcool ikenewe mu mubiri ari nke ugereranyije niyo tunywa mu nzoga,Alcool ikenewe akenshi tuyisanga mubyo turya cyane mu mbuto nko mu mineke,amapera,inanasi n'izindi 
Tuyisanga kandi mu binyampeke kimwe n'ibinyamafufu nk'ibijumba n'ibindi

Inzoga nyinshi rero itera ingaruka mu mitekerereze ya muntu aho yangiza ubushobozi bw'ubwonko,Inzoga yangiriza umwijima kuburyo ishobora no gutera indwara yo kwisobanya kw'uturemangingo two mu mwijima,tuyita cirrhosis.

inzoga ishobora nanone gutera uburwayi bwo mu bwonko nko gususumira(Parkinson and alzheimers diseases) no kudidimanga cyane iyo yamaze kwangiriza ubwonko.
Inzoga kandi itera indwara y'umutima no kuzamuka kwa acide yo mu gifu, Ishobora kandi kwangiriza inzira z'imyororokere,kandi nanone ikunda gutera ikibazo cyo kubyibuha inda kubantu benshi bimwe dukunda kwita nyakubahwa.
Inzoga ishobora no gutera kanseri y'umwijima,kanseri yo mu maraso,iyo mubwonko kimwe nuko hari nubwo ishobora guhitana uwayinyoye.

Itabi ryo ni ribi kuko ntakamaro rigirira umubiri w'urinywa usibye uburozi buribamo bwitwa nicotine bwangiriza ibihaha by'urinywa kuburyo rishobora no kumuteza indwara ya kanseri y'ibihaha.

5.kwirinda stress no kubabara

iyo umuntu agize uburakari bwinshi byongera umusemburo wa cortisol,ibi bigatuma habaho nanone kwangirika kwa neurones zishinzwe gutwara ubutumwa muburyo bw'amashanyarazi mu mubiri,bishobora nanone guteza ikibazo kubwirinzi bw'umubiri (immune system) bukagabanyuka,
Bishobora no kwongera amahirwe yo kurwara indwara z'umutima ndetse n'izimiyoboro itwara amaraso (blood vessels),
bishobora kandi kwangiriza ubwonko,inzira zishinzwe digestion ndetse no kugira ikibazo mu kuryama ukabura ibitotsi cg ukagira ibindi bibazo igihe usinziriye (sleep disorders).

6.Kurya imboga ndetse n'imbuto



Kurya imboga n'imbuto ni byiza cyane mubuzima bwa muntu kuko imboga n'imbuto bikize cyane kucyitwa intungamubiri zo mubwoko bwa vitamin A,B,C,E,B1,B6,K n'izindi ndetse bikaba bikize cyane kumyunyungugu myinshi ikenewe mu mubiri nka calcium,fer,magnesium,chlore,iode n'ibindi,
imboga n'imbuto kandi bikize kuri fibres ndetse n'amazi, 
byoroshya kandi bikagira uruhare mugutunganya digestion yose,ndetse bikanatunganya uruhu no gutohera kw'uruhu rw'umuntu muri rusange.

7.kugira isuku ihagije

Iyo tuvuze kugira isuku,akenshi tuba tuvuze kuyigira mubuzima bwawe bwose,udukoko (microorganisms) nyinshi zikunda kuba cyane ahantu hagaragara umwanda,Nibyiza rero gutegura amafunguro yacu neza kandi tukayategurana isuku,tugomba gukaraba intoki igihe cyose tugiye kurya ndetse tukoza ikintu cyose tugiye kurya cyane imbuto kuko abenshi tuzirya tutabanje kuzoza n'amazi meza.

Kugira isuku kandi bigomba no kwubahirizwa ku ruhu, Bisobanuyeko umuntu agomba gukaraba umubiri buri munsi,imyenda irimo nk'amashuka n'ibindi turaramo bigomba gusimbuzwa no kumeswa nibura buri cyumweru,imyenda twambaye ku mubiri yo isimbuzwa buri munsi kandi ukazongera kuyambara aruko imeshwe kandi yumye neza.

Nukuvuga ko bitemewe kwambara imyenda cyane ikora ku mubiri ngo twongere tuyisubiremo ejo kuko ushobora gukurizamo uburwayi butewe nuko microorganisms zamaze kuba nyinshi,
tugomba gukoresha ibintu byabanje kwumutswa bitajojoba amazi,
Kugira isuku kandi byagakwiye no kugaragara aho turara,aho dukorera ndetse nahandi hose hashoboka kuko iyo tutubahirije isuku dukurizamo kurwara indwara nyinshi zikomoka ku mwanda.

8.kwirinda gukora imibonano mpuzabitsina ndetse n'indi yose idakingiye

Impamvu tuvuze ibi,hari abantu benshi basigaye bakora imibonano mubice by'umubiri bitabugenewe bakibwirako batahakurizamo ubwandu kandi nyamara ninaho haba amahirwe menshi yo kwandura indwara nyinshi zandurira mu mibonano mpuzabitsina.

Gukora imibonano mpuzabitsina idakingiye bishobora kugukurizamo ubwandu cyane bw'agakoko gatera SIDA,dushobora kandi gukuramo ubwandu nk'umutezi (gonorrhea),mburugu(syphilis),Hepatite A,B na Chlamydia,Bacteria vaginosis,candidiasis,n'izindi nyinshi ntabashije kurondora

9.Kurya neza kandi kuri gahunda

Abantu benshi twibwirako kurya neza arukurya amavuta,umunyu ndetse n'isukari nyinshi,inyama cyangwa tukumva twakwibanda kubyo dukunda tukabirya byonyine kubwinshi nyamara tukirengagiza ko umubiri uba ukeneyemo intungamubiri nkeya izindi zikaba impfabusa bityo bigapfa ubusa,kurya neza rero nukwibanda cyane kundyo zitandukanye zirimo kurya nibura kimwe kubijyanye n'inyama,amafi n'amagikurya ibikomoka ku matakurya imboga n'imbuto,kurya ibinyamafufu,kurya ibinyamisobwe(cereals) n'ibindi

Tugomba kurya ibiryo bipimye mu ku ngano izwi (quantity) ndetse kandi binateguye neza (quality) bitewe n'ibiro ufite,kuba ukora sport cyane bwo bishobora no kwiyongera,ubundi umuntu wese mukuru yakagombye kurya ibiryo nibura bifite ibyubaka umubiri nibura amagarama 16 ,ibitera imbaraga nibura calories 28 ndetse n'ibirinda indwara nibura amagarama 12 buri uko ugiye kumeza.

Amasaha meza yo kurya ahanini ni mugitondo na sasita ndetse na nimugoroba bitarenze samoya z'ijoro kandi kumugoroba wirinda kurya ibiryo bifite carbohydrates nyinshi ahubwo ukarya cyane imboga n'imbuto kuko umubiri uba wananiwe kuburyo biwugora gutunganya ibyo umaze kurya igihe birimo amavuta n'amasukari menshi.

Author: Muganga Théophile NIYOMUBYEYI

20 March, 2018

Sobanukirwa kugira umubyibuho ukabije (Obesity),ibiwutera,uko wawirinda ndetse n'inama ugirwa na muganga



Muri iyi minsi,isi yugarijwe cyane n'umubyibuho ukabije urimo kugenda wiyongera mubantu uko bwije n'uko bukeye,kuburyo iki kibazo kirimo gutera impungenge kubera ubwiyongere bw'indwara nyinshi ziterwa no kugira umubyibuho ukabije zirimo indwara z'umutima,diyabete,umuvuduko w'amaraso n'izindi,kugeza ubu hari kugenda hafatwa ingamba nshya zadufasha kurwanya iki kibazo kuko Umuryango ushinzwe ubuzima ku isi (WHO) uvugako izi ndwara zituruka ku mubyibuho ukabije zidakira kdi akenshi zivamo urupfu.

Kugira umubyibuho ukabije ubibwirwa na formule ireba ireme ry'umubiri bijyanye n'uburebure ufite (BODY MASS INDEX) aho ufata ibiro byawe (in kgs) ukagabanya uburebure bwawe bwikubye,nukuvuga:

Iyo usanze biri munsi ya 18.5, bisobanura ko ufite imirire idahagije, kuva kuri 18.5-24.9 bivuga ko uri mubuzima bwiza, kuva kuri 25-29.9 bivuga ko ufite ibiro byinshi naho hejuru ya 30 byitwa umubyibuho ukabije.

Umubyibuho ukabije uterwa n'iki?

Impamvu nyamukuru zitera kugira umubyibuho ukabije ni ukurya amavuta menshikunywa isukari nyinshi, kurya inyama n'ibinure,ibinyamafarini n'ibindi ariko tukabasha kwinjiza calories nyinshi kuburyo zidakoreshwa n'umubiri ahubwo zikazigamwa mubice bitandukanye nko kuruhu,kunda,mubikanu,muri taille n'ahandi

gusa hari n'izindi mpamvu zitandukanye,izi zirimo
izikomoka mu miryango,
iziterwa n'ubuzima ubayemo
cyangwa se bigaterwa n'imikorere y'imisemburo,
Hari n'izindi ndwara zikurura umubyibuho ukabije nka prader-willi syndrom, cushing's syndrom n'izindi

Kugira umubyibuho ukabije kandi bishobora guterwa no kuba udakora sport ndetse n'imirimo itandukanye,mbese guhora wicaye nabyo bishobora gutuma umubiri udakoresha neza ibyo winjije bikagutera kubyibuha, Hari nanone imiti ishobora gutera umubyibuho ukabije,kudasinzira bihagije,kurya byinshi mumasaha akuze y'ijoro,kuba utwite n'ibindi.

Ingaruka ziterwa no kugira umubyibuho ukabije 

Igihe ufite umubyibuho ukabije uba ufite ibyago byo kugira ibinure byinshi byo mubwoko bwa triglycerides (HDL) ibi bikaba bibangamira imikorere y'umutima n'umwijima,hari diyabete yo mubwoko bwa 2, Hari ukuba byagutera umuvuduko w'amaraso,indwara z'umutima,indwara zibasira imiyoboro itwara amaraso mubwonko nka stroke, Bishobora kugutera guhumeka nabi, kurwara indwara y'umwijima twita Non alcoholic fatty liver disease,
Bishobora kdi kuba byagutera ubugumba ndetse na kanseri ya nyababyeyi,inkondo y'umura,iy'amabere,iyo mumuhogo,iy'impyiko,prostate n'izindi

Uko twakwirinda kugira umubyibuho ukabije 

Icya mbere ni ugukora imyitozo ngorora mubiri bijyanye n'ibyo twinjiza mu mubiri wacu,bivuga ngo niba ukunda kurya amavuta menshi kimwe n'isukari,inyama n'ibindi,uba ugomba gukora sport nibura amasaha 10 mucyumweru.

Inama ya 2 ni uguhindura ikijyanye n'imirire,nukuvuga gerageza kugabanya ibiryo byiganjemo amavuta menshi,ibinure,isukari ahubwo wibande kubiryo birimo imboga n'imbuto cyane kandi kenshi.

Inama ya 3 ni uguhindura imyumvire ukareka kwumva ko ibiryo byiza ari ibiryo bigizwe n'amavuta menshi,ibinyobwaby'amasukari menshi,ahubwo ukumvako ibiryo cg ibinyobwa by'umwimerere bidateza umubiri ibibazo ari ibifite amavuta n'isukari bike cyangwa wanabishobora ukareka isukari n'amavuta.

Inama ya 4 ni uburyo bwo gukoresha imiti igurwa muri pharmacies cg itangwa kwa muganga nka xenical,Belviq,Phentermine na topiramate,buproprion,naltrexone,...

Inama ya nyuma ni ukwibagisha (weight loss surgery), hari igihe muganga afata umwanzuro wo kukubaga igihe ufite BMI iri hejuru ya 40 cyangwa se ukaba ufite diyabete,umuvuduko w'amaraso,ukwo kubagwa kurimo ibice byinshi cyane byibanda ku gifu (gastric sleeve),aho agace gato bita pyrole kabagwa kakagabanywa,Bashobora kandi kugufasha muku broka umutsi utwara ubutumwa mubwonko ko ushonje (vagal nerve blockade).

Izindi nama zihariye ugirwa na muganga:

1.Gerageza ujye unywa amazi menshi nibura 1.5 l kumunsi2.Gerageza ujye urya salade nto kuri buri mafunguro ugiye gufata3.Gerageza ukoreshe amavuta y'umwimerere nka elayo,ibihwagari n'andi kuko yo ntagira fatts na cholesterol nyinshi kdi ntagora umubiri4.Irinde isukari iyi isanzwe ahubwo mumwanya w'isukari ukoreshe ubuki,cg urye isukari yihariye iboneka mubisheke no mu mbuto5.Jya ugerageza kureba uko ibiro byawe bihagaze nibura buri mezi 3.6.Kunda sport,wumve ko buri kimwe cyose ugomba kugikora nka sport,niba ari urugendo ufite rutari rurerure ugende n'amaguru.7.Jya wirinda kurya kenshi ndetse no kurya mumasaha akuze y'ijoro kuko nabyo biri mubishobora kugutera kugira munda hanini kuko bigugara mu gifu.



Umwanditsi akaba n'uwabiteguye: NIYOMUBYEYI Théophile



24 March, 2017

,

Sobanukirwa indwara yo kudahumeka neza nijoro cyangwa se sleep apnea mu rurimi rw'icyongereza.

Ese ni indwara ki?— Sleep apnea ni indwara ifata umuntu ikagaragazwa cyane n'uko hari igihe uyirwaye agira ibihe ahagaragara guhumeka by'akanya gato ariko bikabaho mu gihe asinziriye.  Habaho ubwoko bubiri bw'iyi ndwara. Imwe ituruka ku mikorere y'ubwonko (central sleep apnea) indi ikaba ituruka mu muhogo, wenda nk'ikintu gishobora gufunga inzira y'umwuka (obstructive sleep apnea).
Nk'uko tubibonye hano hejuru, imwe ishobora guterwa n'uko imyanya ye y'ubuhumekero nk'umuhogo yagabanutse mu ngano yayo cyangwa yifunze indi igaterwa n'uko ubwonko butari gutanga amakuru atuma imikaya ifasha mu guhumeka ikora neza, ibyo bigatuma umuntu adahumeka neza.  Aha ngiye kukubwira sleep apnea ituruka ku bibazo byo mu buhumekero (mu muhogo) kuko ninayo irwarwa n'abantu benshi.

Abantu bafite Iyi ndwara usanga nabo ubwabo bataba bazi ko hari igihe bahagarika guhumeka mu gihe basinziriye. Gusa nanone bakunze gushigukira hejuru bahumeka insigane cyangwa basemekera hejuru. Abo babana nabo bashobora kubabwira ko bajya bagona nijoro ku buryo biteye ubwoba.

Ni Ibihe bimenyetso by'iyi ndwara?— Ibimenyetso biza Ku isonga ku Bantu barwaye Iyi ndwara ni ukugona Cyane, kunanirwa umuntu akumva yasenzekaye, no gusinzira ku manywa(ugasanga umuntu ari guhonda umutwe aho ari hose).  
Mu bindi bimenyetso twavuga nko:

●Kumva utamaze ibitotsi.

●Gukangukira hejuru umuntu ahumeka nabi kandi insigane anasemeka asa nk'uwahagira! 

●Kubyuka warwaye umutwe , iminwa yumagaye, cyangwa mu mazuru no mu muhogo naho humagaye.

●Gukanguka buri gihe mu ijoro ujya kwihagarika.

●Gukanguka mu gitondo wumva utaruhutse bihagije. 

● Kugira ibibazo mu mitekerereze aho usanga Umuntu bimugora gutekereza neza ndetse bikamugora kwibuka ibintu.

Bamwe mu bafite iyi ndwara ntibajya bagaragaza ibimenyetso, kandi abenshi ntibajya banamenya ko bayirwaye. Bashobora kumva ko ari ibintu bisanzwe kubyuka ufite umunaniro cyangwa bakumva ko kugona cyane ari ibintu bisanzwe.

Ese ni ngombwa kujya kureba umuganga? — Yego. Niba utekereza ko ufite iyi ndwara yo guhumeka nabi igihe usinziriye  ushobora kujya kureba muganga uvura indwara zo mu muhogo(othorhinolaryngologist - ORL)! 

Ese iyi ndwara irasuzumwa?— Yego. Iyo Muganga aketse ko ufite iyi ndwara, hari ibizame ashobora kugukorera kimwe muri byo ni ikizanini cyo gusinzira. Iki gishobora gukorerwa mu rugo iwawe, ariko akenshi gikorerwa muri laboratwari yabugenewe. Bisaba ko umurwayi amara ijoro ryose muri iyo laboratwari yashyizweho ama machine akurikirana uko umutima we ugenda utera ndetse n'uko ahumeka n'andi akurikirana imikorere y'umubiri we muri rusange.  Ibisubizo by'ibi bizame nibyo bizereka muganga ko umurwayi afite sleep apnea.

Ese wowe Hari Icyo wakora mu gihe ufite ubu burwayi? — Yego. Hano Hari inama wakurikiza:

●Jya ugerageza kuryama ugaramye. (Ibi akenshi ntibikunda gushoboka kuko bigorana kugenga uburyo umuntu aryamamo igihe asinziriye. Gusa iyo bikozwe hari abo bifasha)

●Gerageza kugabanya ibiro niba wari ufite umubyibuho ukabije. 

●Irinde inzoga, kuko zishobora gutuma indwara yawe irushaho gukara!

Ino ndwara ivurwa ite?—Nk'uko nabivuze haruguru, kugabanya umubyibuho bishobora kugufasha niba ubyibushye cyane cyangwa ufite obesity. 
Mu buryo ivurwa hari udukoresho dufasha mu guhumeka muganga ashobora kukwandikira cyangwa tugafasha gutuma imyanya y'ubuhumekero yawe ihora ifunguye mu gihe usinziriye. 

Hari igihe muganga abona ko aringombwa ko ubagwa kugirango bafungure imyanya y'ubuhumekero, ibi bibaho iyo abona ubundi buryo bwose bushoboka bwanze. Gusa Hari igihe bitabikiza burundu kandi indwara ikaba ishobora no kugaruka. 

Ese iyi ndwara yanteza ibibazo?— Birashoboka rwose. Abantu barwaye sleep apnea ntibajya basinzira neza, bahora bafite umunaniro kandi ntibabe maso bikaba byabagora gukurikira niba bari kuganira n'umuntu, cyangwa bari kwiga. Ibi bishobora kubongerera ibyago byo gukora impanuka igihe batwara ibinyabiziga.  Ubushakashatsi bugaragaza ko abantu bafite iyi ndwara bakunze kugira indwara z'umutima, umuvuduko ukabije w'amaraso n'ibindi. Kuvurwa hakoreshejwe twa tu machine twavuze haruguru bigabanya ibyo byago byose tumaze kuvuga.

22 March, 2017

,

Dore ibimenyetso bishobora kwereka umugore ko atwite!

Ibimenyetso bishobora kwereka umugore ko atwite!

Ibimenyetso bigaragara mu gihe cyo gutwita biratandukana hagati y'umuntu n'undi, nanone ibyo wabonye ku rubyaro rwa mbere ushobora kuba ataribyo ubona ku rubyaro rwa kabiri cyangwa imbyaro zizakurikiraho! Gusa hari ibimenyetso bihurirwaho n'abagore benshi. 

Hano ngiye kukubwira ibimenyetso umugore ashobora kubona igihe atwite.

Ibimenyetso bikunda kugaragara ku nda ikiri ntoya!
Ibi ni ibimenyetso biza kare cyane ndetse hari n'igihe umugore aba ataramenya ko atwite.  

Ibimenyetso bikunda kugaragara ni ibi bikurikira:

● Kugira iseseme mu gitondo ubyutse,  bikurikiwe cyangwa se bidakurikirwa no kuruka- Ibi nibyo byitwa mu rurimi rw'icyongereza "morning sickness," gusa ibi bishobora no kubaho ikindi gihe cy'umunsi atari mu gitondo gusa. Iyi seseme abagore benshi bashobora kugumya kuyigira mu mezi makeya abanza yo gutwita kwabo. 

● Amabere agenda aba manini kandi ukumva akubabaza. 

● Kumva ushaka kwihagarika buri kanya kurenza uko byari bisanzwe. 

● Kumva ufite umunaniro ukabije kandi ukananizwa n'ubusa kurusha uko wari usanzwe umeze. 

● Kugira ububabare budakabije mu kiziba cy'inda.
 
Ibyo tubahishiye:

Ni ibihe bimenyetso bikunda kugaragara ku nda nkuru?

Yanditswe na RUTAYISIRE François Xavier yifashishije UpTodate